رتبهبندی و اعتبارسنجی در قانون تأمین مالی و تولید و زیرساخت تقویت شده
قانون تأمین مالی و زیرساخت که در تاریخ 1402/12/22 در مجلس شورای اسلامی به تصویب رسیده بود پس از تأیید شورای نگهبان، در تاریخ 1403/2/11 از طرف رئیس مجلس به رئیس جمهور ابلاغ شد. این قانون مشتمل بر 6 فصل و در 46 ماده تنظیم شده است. فصل اول به تعاریف اصطلاحات، فصل دوم به توسعه نظام مالی و سنجش اعتبار و ضمانت و فصل سوم به تسهیل تأمین مالی از طریق مؤسسات اعتباری پرداخته و فصل چهارم درمورد تسهیل تأمین مالی از طریق بازار سرمایه، فصل پنجم در مورد تسهیل تأمین مالی خارجی و صدور بستههای سرمایهگذاریِ بدون نام و فصل ششم در مورد تامین مالی از طریق مشارکت و مولدسازی داراییها است.
براساس این قانون، شورای ملی تأمین مالی متشکل از دو وزیر اقتصاد و صمت و رؤسای سازمان برنامه و بودجه، بانک مرکزی، سازمان بورس، بیمه مرکزی و صندوق توسعه ملی تشکیل میشود.
در این قانون بر تناسب ریسک با بازدۀ پروژههای سرمایهگذاری تاکید شده است. از جمله در بند 2-2 از جزء 2 قسمت ب ماده (2) این قانون، تعیین نرخ سود دوران مشارکت متناسب با مخاطره (ریسک) طرحهای تولیدی و زیربناییِ دستگاههای اجرایی از وظایف شورای ملی تأمین مالی شمرده شده است. همچنین طبق ماده 6 این قانون، نرخ سود اسمی یا سود دورهای اوراق صکوک غیر دولتی میتواند با تصویب شورای عالی بورس متناسب با ریسک شرکت، بر اساس رتبه اعتباری و نوع اوراق بدهی تعیین گردد.
طبق ماده 5 این قانون، "نهادهای فعال در بازارهای پول، سرمایه و بیمه و نهادهای وثیقهپذیر میتوانند با استفاده از گزارشهای پایگاه دادۀ اعتباریِ کشور، گزارش اعتباری شرکتهای اعتبارسنجی یا گزارش رتبهبندی اعتباری مؤسسات رتبهبندی"، نسبت به تأمین منابع یا ارائه خدمات مالی، پرداخت تسهیلات، تضمین یا ایجاد تعهدات، اقدام نمایند. آییننامه اجرایی این ماده توسط وزارت امور اقتصادی و دارایی با هماهنگی بانک مرکزی تهیه و به تصویب هیأت وزیران میرسد.
طبق بند 6-5-3 از جزء (3) قسمت ب ماده (2) قانون، رتبهبندی سطح فعالیت شرکتهای اعتبارسنجی و طبق بند 3-2-4 از جزء (4) قسمت ب همان ماده، تدوین آییننامه رتبهبندی سطح فعالیت صندوقهای تضمین به عهده شورای ملی تأمین مالی است که در این رتبهبندیها، میتوان از خدمات شرکتهای رتبهبندی استفاده نمود.
طبق تبصره 4 ماده 2 قانون یاد شده، بانک مرکزی موظف به تشکیل پایگاه داده اعتباری کشور با همکاری سایر دستگاههای مذکور در این تبصره است و طبق تبصره 5 همان ماده، سطح دسترسی مؤسسات رتبهبندی و سایر اشخاص به دادههای این پایگاه داده، توسط شورای ملی تامین مالی تعیین میشود.
طبق تبصره 2 ماده 3 این قانون، دریافت اطلاعات یا گزارش اعتباری اشخاص از شرکتهای اعتبارسنجی توسط شخص ثالث، منوط به موافقت آن اشخاص است.
طبق تبصره 4 ماده 4 این قانون، امکان انتشار اوراق بدهی در عرضه خصوصی بدون استفاده از ضامن، متعهد پذیرهنویس و بازارگردان بوجود آمده است.
موارد فوق نشان میدهد که یکی از محورهای این قانون، توجه به اعتبارسنجی و رتبهبندی اعتباری برای تسهیل تامین مالی است. البته در این قانون اشکالاتی مشاهده میشود که در زیر به مواردی از آنها اشاره میگردد:
علیرغم اشکالات فوق، به نظر برهان، تصویب این قانون، گامی دیگر در جهت توسعه صنعت رتبهبندی اعتباری در کشور محسوب می شود.