بخش اول:

بررسی بازارهای کالایی

کاهش قیمت در بازارهای کالایی

در ماه گذشته میلادی با توجه به افزایش 0.25 درصدی نرخ بهره شاهد ریزش قیمت در بیشتر بازارهای کالایی بودیم البته عواملی از جمله کاهش اعتصابات کارگری در کشورهایی مانند شیلی و پرو که دارای منابع عظیمی از مس هستند و در مجموع بهبود عرضه‌ها در بیشتر بازارهای کالاهایی نیز جز عوامل تاثیرگذار در کاهش قیمت‌ها بودند.

قیمت نفت برنت

قیمت نفت برنت در ماه فوریه به 84 دلار به ازای هر بشکه رسید. احتمال افزایش تقاضا چین، به عنوان بزرگ‌ترین واردکننده نفت جهان نوساناتی را همراه داشته‌است. با اقدام روسیه مبنی بر کاهش 25 درصدی صادرات نفت چشم‌انداز عرضه کاهشی ارزیابی شده‌است ترس از اینکه انقباض پولی بیشتر از سوی فدرال رزرو، افزایش ذخایر نفت خام آمریکا و عرضه جهانی نفت نیز از جمله عوامل مهم و تاثیرگذار قیمت‌ها تأثیر گذاشته بوده‌است.

 

قیمت انس طلا

افزایش نرخ بهره در ماه جاری باعث شد قیمت طلا به محدوده 1860 دلار برسد قیمت طلا در ماه‌های آینده تاحد زیادی بستگی به سیاست‌های فدرال رزرو خواهد داشت در صورتی که سیاست‌گذاران برای کاهش تورم همچنان تمایل به افزایش نرخ بهره داشته باشند، قیمت طلا می‌تواند تحت تاثیر نرخ سود کوتاه مدت قرار بگیرد اما اگر فدرال رزرو بتواند روند افزایش نرخ بهره را کنترل کند می‌تواند نکته مثبتی برای طلا باشد.  

قیمت مس

افزایش عرضه مس در پرو به دلیل کاهش اعتراضات کارگری نسبت به ماه گذشته و عدم افزایش تقاضا از سوی چین موجب کاهش قیمت مس به محدوده 9000 دلار گردید. از سوی دیگر افزایش نرخ بهره توسط بانک‌های مرکزی بزرگ دنیا و افزایش شاخص دلار از عوامل تاثیرگذار بر افت بهای مس بود.

 قیمت روی

باتوجه به کاهش واردات روی توسط چین نسبت به ماه‌های ‌گذشته که به‌عنوان یکی از مصرف‌کنندگان اصلی روی به‌شمار می‌رود و همین‌طور کاهش ذخایر LME که به پایین‌ترین حد خود در در چند سال گذشته رسیده‌است قیمت روی به محدوده 3000 دلار رسید. انتظار می‌ورد با کاهش بحران انرژی زمستانی در اروپا و کاهش قیمت برق، ظرفیت کارخانه‌های روی از سر گرفته شود.

  

قیمت سنگ آهن

قیمت سنگ‌آهن در ماه فوریه به قیمت 127 دلار به ازای هر تن رسید. افزایش فعالیت های ساختمانی در چین و به موجب آن بهبود تقاضای جهانی باعث رشد قیمت سنگ آهن در دو ماهه ابتدایی سال 2023 شده‌است. پیش‌بینی می‌شود با توجه به سیاست‌های کشور چین در ارتباط با حمایت از فعالیت های ساختمانی قیمت سنگ آهن روند افزایشی داشته باشد.

بخش دوم:

بررسی رویدادها اقتصاد جهانی

اقتصاد آمریکا

انتظار رشد ضعیف اقتصاد آمریکا

 نرخ تورم سالانه آمریکا همانند ماه­‌های گذشته با افت همراه بود، در ماه ژانویه به 2/6 رسید که کمترین مقدار از اکتبر سال 2021 تاکنون است. نرخ بیکاری آمریکا نیز در ماه ژانویه از 3.5 به 3.4 درصد کاهش یافته‌است. کاهش نرخ بیکاری می‌تواند منجر به کاهش نگرانی فدرال رزرو از افزایش سیاست‌های انقباضی شود. فدرال رزرو در نشست ماه فوریه نرخ بهره را با 0.25 درصد افزایش به مقدار 4.75 رساند، با توجه وضعیت نه چندان مناسب بخش عرضه و اثر تقویمی ژانویه علی‌رغم تعهد فدرال رزرو بر کاهش تورم تا 2 درصد انتظار می‌­رود که افزایش نرخ بهره­‌ی بعدی بیش از 0.25 درصد نخواهد بود. شاخص مدیران خرید آمریکا در ماه ژانویه به 6/46 رسید اگرچه نسبت به ماه گذشته افزایش یافت ولی همچنان برای سومین ماه متوالی زیر 50 گزارش شده است.

 

اقتصاد چین

احتمال رشد اقتصادی چین

با توجه به کاهش بیماری کووید و به موجب آن کمتر شدن سیاست‌های سخت‌گیرانه چین خانوارها مجددا درگیر فعالیت‌های روزمره خود شدند که تا پیش از این برای انجام آن با محدودیت‌هایی روبرو بودند، که بهبود شاخص مدیران خرید از 47 به 50.1 در ماه ژانویه منعکس کننده این موضوع است. نرخ تورم سالانه چین درماه ژانویه به 2.1 رسید که نسبت به ماه گذشته 0.3 درصد افزایش یافته است بانک مرکزی چین برای پنجمین ماه متوالی نرخ بهره خود را تغییر نداد و این بانک برای تحریک تقاضا در حال ایجاد یک مکانیزم پویا برای بهره وام مسکن برای خانه اولی‌ها است. با توجه بازگشایی اقتصاد چین در سال 2023 و افزایش تولید گاز و مصرف برق، انتظار رشد قیمت در برخی از کامودیتی‌ها در این سال می­‌رود.

اقتصاد اروپا

بهبود وضعیت تورم و سایر شاخص‌های اقتصادی

چشم‌انداز تورم اروپا در سال جاری با کاهش نسبی روبرو شده است. تورم در اتحادیه اروپا در سال 2022 به 9.2 درصد رسید که پیش‌بینی می‌گردد در سال 2023 به 6.4 درصد و در سال 2024 به 2.8 درصد کاهش یابد. تورم قیمت مصرف‌کننده حوزه یورو نیز در ماه ژانویه عدد 8.5 درصد را نشان می‌دهد در سال 2022 اقتصاد اروپا با چالش‌های نسبتا زیادی روبرو بوده است. که از جمله آن‌ها می‌توان به حمله روسیه به اوکراین اشاره کرد که پس از آن شرایط سختی برای کشور‌های اروپایی به لحاظ تامین انرژی به‌‌وجود آمد چرا که بیش از 40 درصد گاز طبیعی و حدود 25 درصد نفت اروپا از طریق کشور روسیه تامین می‌گشت و این وابستگی در ابتدا منجر به ایجاد شوک انرژی و تجربه تورم بی‌سابقه در قاره اروپا گردید اما اندکی بعد اروپا با متنوع کردن سهم واردات خود تا حد زیادی وابستگی خود به روسیه را کاهش داد همزمان با کاهش این وابستگی کشورهای عضو اتحادیه اروپا توافق کردند که ذخایر گاز خود را در کوتاه‌مدت افزایش دهند و در اکتبر 2022 به‌طور متوسط بیش از 80 درصد انبار‌های خود را پر کردند و توانستند تا حد زیادی این بحران را کنترل کنند. در حال حاضر اروپا به سمت استفاده از انرژی‌های تجدید پذیر در حال حرکت است که نتیجه آن تولید انرژی پاک و استفاده کمتر از سوخت‌های فسیلی خواهد بود. 

بخش سوم:

بررسی رویدادهای اقتصاد ایران

شاخص کل بورس شاهد افت 9 درصدی در بهمن ماه بود، کاهش چشمگیر ارزش معاملات نسبت به ماه گذشته عملکرد ناامید کننده‌ای به ثبت رسانید. نرخ دلار همچنان در محدوده 50 الی 60 هزار تومان در نوسان بود و سطوح بالاتری از را در بهمن ماه رقم زد. در ادامه گزارش به بررسی برخی از مهم‌ترین اخبار و شاخص‌های اقتصادی منتشر شده در بهمن ماه پرداخته می‌شود:

بازار سرمایه

با توجه به شرایط ابهام‌آمیز در فضای سرمایه‌گذاری و در مورد عرضه خودرو در بورس کالا و توقف معاملات آن، باعث خروج سرمایه و اصلاح 9 درصدی شاخص کل بازار سرمایه شد. ارزش معاملات بورس اوراق بهادار تهران نیز نسبت به ماه گذشته با افت 37 درصدی همراه بود. در حالت کلی می توان گفت صنایع کوچک‌تر کاهش ارزش بیشتری نسبت به صنایع بزرگتر به ثبت رساندند.

عرضه خودرو در بورس کالا

عرضه خودرو در بورس کالا با نامه رییس شورای رقابت بنا بر مخالفت با عرضه خودرو در بورس کالا  و عرضه تمامی خودرو ها در سامانه یکپارچه فروش باعث به وجود آمدن شوک و خروج سرمایه از بازار سرمایه شد و در آخر کمیسیون تلفیق مجلس شورای اسلامی طبق مصوبه‌ای خودروسازان را موظف کرد در سال 1402 خودروهای تولیدی خود را در بورس کالا طبق قیمت‌گذاری شورای رقابت عرضه کنند. این قیمت‌گذاری باید براساس آنالیز هزینه قیمت تمام شده، با در نظر گرفتن هزینه‌های تحقیق و توسعه و هزینه‌های مالی مرتبط با فعالیت‌های تولیدی مورد تأیید حسابرس محاسبه و در بازه‌های حداکثر سه ماه مجدداً به روز رسانی شود. طبق این مصوبه شرکت بورس کالا موظف است ۸۵ درصد مابه‌التفاوت قیمت کشف شده در بورس کالا و قیمت مصوب شورای رقابت را به حساب تمرکز وجوه وزارت کشور و سازمان شهرداری‌ها و دهیاری‌ها واریز نماید ولی در آخرین جلسه کمسیون، مجلس بند 85 درصدی را حذف کرد با این حال قیمت کشف شده در بورس کالا تا سقف 20 درصد مجاز است.

 اوج‌گیری مجدد تورم در بهمن ماه

نرخ تورم نقطه‌ای در بهمن ماه به طور میانگین به 53.4 که نسبت ماه قبل 2.1 درصد افزایش داشت، تورم سالیانه 47.7 رسید که نسبت ماه قبل 1.4 درصد افزایش داشت و تورم نقطه ای گروه عمده کالای خوراکی، آشامیدنی و دخانیات به 70.5 درصد، تورم گروه عمده کالای غیر خوراکی و خدمات به 43.5 رسید که نسبت ماه قبل هر کدام به ترتیب 1.3 و 2.3 درصد افزایش داشتند. بیشترین تورم در گروه عمده مواد خوراکی، آشامیدنی و دخانیات گروه سبزیجات( فلفل دلمه ها، بادمجان و کاهو)، گروه انواع گوشت داشت، در گروه عمده کالای غیر خوراکی و خدمات گروه حمل‌­و­نقل(انواع اتومبیل سواری و لاستیک اتومبیل)، گروه هتل و رستوران(انواع غذا سرو شده در رستوران ) بیشترین افزایش قیمت نسبت به ماه گذشته داشتند. نرخ تورم ماهانه بهمن ماه 3.5 درصد گزارش شد که نسبت به ماه قبل 0.8 درصد کاهش داشت و در صورتی که تورم ماهانه اسفند ماه حداقل 3.5 درصد گزارش شود تورم نقطه ای اسفند به 56.7 درصد می‌­رسد که بیشترین نرخ تورم در سه سال گذشته بوده است.

نرخ تورم نقطه‌ای برای خانوار شهری  52.7 درصد بود که نسبت به ماه قبل 2.1 درصد افزایش همراه گشت. به مانند ماه قبل آمار نشان می‌­دهد فشار بیشتر تورم بر خانوارهای روستایی نسبت به شهری است به طوری که نرخ تورم نقطه ای برای خانوار روستایی 56.7 درصد بود که نسبت به ماه قبل 1.8 درصد افزایش داشت.

رشد واردات شکر

کمبود چغندر قند، آب و منابع طبیعی باعث کاهش تولید شکر به میزان 50 درصد شده و میزان واردات شکر نیز به 1.1 میلیون تن رسیده‌است. بسیاری از کارشناسان معتقدند که اختلاف بین دلار بازار آزاد و نیمایی باعث شده تولید کننده داخلی مزیت رقابتی خود با توجه به بهای تمام شده خود با دلار آزاد از دست بدهند و شرایط برای وارد کنندگان با ارز نمایی و عرضه با ارز آزاد بسیار بهتر خواهد بود. اگر این شرایط استمرار یابد تقاضای تولید کنندگان کاهش یافته و با کاهش تولید کشاورزان به دلیل کمبود تقاضا همراه خواهد بود.

شاخص مدیران خرید (شامخص)

شاخص مدیران خرید(شامخ) در دی ماه مقدار 41.89 به ثبت رسید در عین حال سومین ماه متوالی کمتر از 50 واحد هست، نشان دهنده‌­ی رکودی کم سابقه و شدید در کسب‌وکارهاست که نسبت به ماه آذر ماه 7.25 واحد کاهش داشته است. شامخ صنعت نیز مانند شامخ کل رکود بی سابقه به میزان 45.60 در سه سال گذسته به ثبت رسید.این شاخص نسبت ماه گذشته 6.09 درصد کاهش داشت و شاخص میزان فعالیت های کسب­ و کار 39.48 نسبت به ماه قبل 11.03 در صد با کاهش همراه بود که شدید ترین کاهش در سری زمانی چهل دوره گذشته به غیر از فروردین هر سال و اسفند سال 98 گردید. به طوری که فعالیت ها در سه بخش اصلی اقتصاد کاهشی بوده که از عوامل آن  می توان افزایش صعود ارز که  باعث افزایش قابل توجه هزینه نهاده­‌ها و تعطیلی ناشی از  قطعی های ناشی از کمبود انرژی نام برد.

شاخص موجودی مواد اولیه یا لوازم خریداری‌شده در دی‌ماه  39.54 است که طی 27 ماه اخیر از آبان 99 (به‌غیراز فروردین‌ماه هرسال) شدیدترین نرخ کاهش را داشت و شاخص میزان استخدام و به کارگیری نیروی انسانی به 46.62 با کاهش 3.3 درصد رسید.

‌

منابع:

• مرکز آمار ایران؛ شاخص قیمت مصرف­کننده بهمن ماه 1401
• معاونت بررسی­های اقتصادی اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی تهران؛ مروری بر متغیرها و شاخص­های اقتصادی بهمن ماه 1401
• شبکه اطلاع­رسانی طلا، سکه و ارز
• گزارش منتشر شده در خصوص عوامل موثر در تغییرات قیمت مس به آدرس ذیل:
• https://tradingeconomics.com
•  گزارش منتشر شده در خصوص عوامل موثر در تغییرات قیمت سنگ آهن به آدرس ذیل:

https://tradingeconomics.com

• 
  
• گزارش منتشره شده آمار اقتصاد اروپا به آدرس ذیل:

https://economy-finance.ec.europa.eu/economic-forecast-and-surveys/economic-forecasts/winter-2023-economic-forecast-eu-economy-set-avoid-recession-headwinds-persist_en#:~:text=Headline%20inflation%20is%20forecast%20to,a%20number%20of%20positive%20developments