برای دانلود فایل PDF گزارش اینجا را کلیک کنید 

بخش اول:

بررسی بازارهای کالایی

در ماه اکتبر قیمت اکثر کالاها در بازارهای جهانی تحت تاثیر حمله حماس به اسرائیل و گزارشات اقتصادی چین قرار گرفت. قیمت نفت برنت و انس جهانی طلا به دلیل مسائل ژئوپولتیک و نگرانی‌ها از گسترش جنگ در منطقه افزایش داشت. دیگر بازارهای کالایی علیرغم سیاست‌های انبساطی چین برای تقویت تقاضا و جلوگیری از رکود، همچنان با کاهش تقاضا و افت قیمت مواجه بودند. در ادامه به بررسی تغییرات قیمت نفت، طلا، مس، روی، سنگ آهن و سایر بازارهای کالایی در ماه گذشته می‌پردازیم:

قیمت نفت برنت

قیمت نفت برنت در ماه اکتبر به حدود ۹۲ دلار به ازای هر بشکه رسید که نسبت به ماه گذشته کاهش قیمت جزئی داشته است. قیمت نفت از تاریخ ۷ اکتبر با حمله حماس به اسرائیل، روند صعودی را آغاز کرد. ریسک گسترش جنگ در منطقه و پیش‌بینی کاهش تولید در خاورمیانه از اصلی‌ترین محرک‌های قیمت نفت در این بازه زمانی بود. علاوه بر این، برخی تحلیلگران معتقدند در صورت ادامه‌دار بودن جنگ و گسترش آن در منطقه قیمت نفت به ۱۰۰ دلار هم خواهد رسید. موسسه گلدمن ساکس نیز قیمت نفت در ۳ ماهه اول سال ۲۰۲۴ را در حدود ۹۵ دلار پیش‌بینی کرده است. با این حال کاهش تقاضا در چین به عنوان بزرگ‌ترین واردکننده نفت خام و رکود اقتصادی جهانی، می‌تواند عاملی برای جلوگیری از رشد قیمت در ماه‌های آتی باشد.

 

قیمت انس طلا 

قیمت انس طلای جهانی به محدوده ۱،۹۸۲ دلار رسید که بالاترین سطح قیمت در ۳ ماه گذشته است. اصلی‌ترین علت این جهش قیمتی، جنگ حماس و اسرائیل است. طلا همواره جزء امن‌ترین طبقات دارایی برای پوشش ریسک و حفظ ارزش دارایی به خصوص در زمان بحران‌های سیاسی مثل جنگ است.    

 

قیمت مس 

قیمت مس در ماه گذشته در کانال قیمتی ۸،۰۰۰ دلار در نوسان بود و قیمت آن نسبت به ماه قبل کاهش پیدا کرد. علت این کاهش قیمت انتظارات رکودی نسبت به اقتصاد جهانی و کاهش تقاضا بود. در عین حال ذخایر مس در انبار بورس فلزات لندن هم روند افزایشی داشته و به بیشترین مقدار خود در ۲ سال اخیر رسیده است.

 

 قیمت روی 

قیمت روی در ماه گذشته به محدوده ۲۴۵۰ دلار رسید. علی‌رغم کاهش ذخایر روی در انبار بورس فلزات لندن ،پایین بودن سطح تقاضا و مازاد عرضه جهانی باعث استمرار کاهش قیمت این فلز شد.

قیمت سنگ آهن

قیمت سنگ آهن در ماه اکتبر نوسان کمی داشت و با کاهش جزئی یک دلاری قیمت در محدوده ۱۱۹ دلار معامله شد. با توجه به رکود در بخش املاک و مستغلات چین و کاهش تقاضا پیش‌بینی می‌شود که قیمت سنگ آهن روند کاهشی داشته باشد.

قیمت اوره

قیمت اوره با کاهش ۶.۵ درصدی به سطح ۳۸۷ دلار در هر تن رسید. بعد از درخواست دولت هند از کشاورزان برای کاهش ۲۰ درصدی مصرف کودهای شیمیایی و تضعیف دورنمای تقاضای اوره، قیمت این محصول به کمترین سطح از اول سپتامبر رسید.

قیمت متانول

قیمت متانول در ماه گذشته با توجه به افزایش عرضه توسط ایران در این ماه و داده‌های ضعیف اقتصاد چین به عنوان بزرگ‌ترین مصرف کننده متانول، با کاهش ۳.۵ درصدی نسبت به ماه قبل همراه بود و به محدوده ۳۸۷ دلار رسید.

قیمت پلی اتیلن سبک

پلی اتیلن سبک در این ماه با کمبود تقاضای جهانی و مازاد عرضه همراه بود و قیمت این محصول با کاهش ۳.۸ درصدی نسبت به ماه قبل در محدوده ۱،۰۱۱ دلار قرار گرفت.

بخش دوم:

بررسی رویدادهای اقتصاد جهانی

سیاست‌های بانک‌های مرکزی اقتصادهای بزرگ دنیا در کنترل تورم همچنان اثربخش بوده و نرخ تورم در اقتصادهای آمریکا و اروپا با کاهش همراه است. برای جلوگیری از ایجاد رکود اقتصادی و اثرگذاری سیاست‌های انبساطی در کنترل تورم، نرخ بهره در آمریکا و منطقه یورو ثابت ماند. در ادامه به بررسی مهم‌ترین شاخص‌های اقتصادی آمریکا، چین و اروپا پرداخته می‌شود:

اقتصاد آمریکا 

تداوم ثبات نرخ بهره در سپتامبر

نرخ بیکاری در ماه سپتامبر ۳.۸ درصد اعلام شد که نسبت به ماه قبل تغییری نداشت. همچنین تعداد مدعیان بیکاری سیر نزولی داشت و در کمترین میزان چند ماهه اخیر قرار دارد. این آمار نشان‌دهنده ثبات نسبی در بازار کار است و سیاست‌های انقباضی بانک مرکزی، تاثیر منفی در بازار کار نداشته است. . در نتیجه انتظار می‌رود بانک مرکزی آمریکا بدون نگرانی از رکود بازار کار، سیاست‌های انقباضی را برای کاهش سطح تورم ادامه دهد. نرخ تورم سالانه در ماه سپتامبر بدون تغییر نسبت به ماه قبل در سطح ۳.۷ درصد باقی ماند که ۰.۱ درصد بیشتر از انتظارات بود.

 تورم ماهانه در ماه سپتامبر ۰.۴ درصد اعلام شد که علیرغم کاهش ۰.۲ درصدی نسبت به ماه قبل، بیشتر از انتظارات بود. تورم در بخش موادغذایی نسبت به ماه قبل کاهش داشته ولی تورم در بخش انرژی نسبت به ماه قبل افزایش داشته است. در نشست ماه سپتامبر فدرال رزرو، نرخ بهره بدون تغییر در سطح ۵.۵ درصد باقی ماند. البته با توجه به هدف‌گذاری فدرال رزرو در رسیدن به تورم ۲ درصدی، افزایش نرخ بهره در ماه‌های بعدی محتمل است.

اقتصاد چین

رشد اقتصادی فراتر از انتظارات

نرخ رشد اقتصادی در سه ماهه سوم سال  ۲۰۲۳ نسبت مدت مشابه سال قبل، ۴.۹ درصد اعلام شد که نیم درصد بیشتر از انتظارات بود. اقتصاد چین از ابتدای سال ۲۰۲۳ تا به الان ۵.۲ درصد رشد داشته است که نشان از تاثیر‌گذار بودن سیاست‌های انبساطی دولت و رسیدن به هدف رشد اقتصادی ۵ درصد است. همچنین نرخ بیکاری شهری ۵ درصد اعلام شد که ۰.۲ درصد نسبت به ماه قبل کاهش پیدا کرد. شاخص PMI تولیدی در چین به ۵۰.۲ افزایش پیدا کرد و در محدوده رونق قرار گرفت. در ادامه گزارشات اقتصادی، سرمایه‌گذاری در بخش املاک و مستغلات به میزان ۹.۱ درصد کاهش یافت که حاکی از ادامه رکود در بخش املاک هست و می‌تواند بر روی تقاضای بازارهای کالایی تاثیر منفی بگذارد.

در سپتامبر ماه نرخ بهره در سطح ۲.۵ درصد تثبیت شد ولی نرخ ذخایر بانک‌ها برای بار دوم در این ماه کاهش پیدا کرد. به نظر می‌رسد سیاست‌های انبساطی برای تحریک تقاضا و جلوگیری از ایجاد رکود اقتصادی ادامه یابد.

اقتصاد اروپا

حوزه یورو همچنان درگیر رکود اقتصادی

نرخ تورم در سپتامبر تحت تاثیر سیاست‌های انقباضی بانک مرکزی اروپا به سطح ۴.۳ درصد رسید که این عدد پایین ترین نرخ تورم از اکتبر ۲۰۲۱ تا به الان است. همچنین شاخص های PMI در ماه سپتامبر همگی در منطقه رکود (زیر ۵۰) بودند.

در نشست‌های بانک مرکزی اروپا بر سر افزایش نرخ بهره بین اعضا اختلافاتی وجود دارد. موافقان افزایش نرخ بهره معتقدند نرخ‌های فعلی تورم فاصله زیادی با نرخ مدنظر بانک مرکزی که ۲ درصد است، دارد. در طرف دیگر مخالفان افزایش نرخ بهره بر این باورند که نرخ‌های بهره بالاتر رکود اقتصادی در اروپا را عمیق‌تر می‌کند و کاهش رشد اقتصادی تشدید می‌شود.

بخش سوم:

بررسی رویدادهای اقتصاد ایران

ماه گذشته با درگیری‌های سیاسی در روابط منطقه‌ای و بین‌الملل همراه بود. جنگ اسرائیل و حماس باعث افزایش نرخ ارز در بازار آزاد شد. کاهش تورم سالانه و اعلام رشد اقتصادی ۷.۹ درصدی از مهم‌ترین اخبار مثبت اقتصادی بود. همچنین در مهر ماه گزارش قیمت مسکن پس از هشت ماه سکوت مراجع رسمی، توسط مرکز آمار ایران منتشر شد. در ادامه به بررسی برخی از مهم‌ترین اخبار و شاخص‌های اقتصاد ایران پرداخته می‌شود:

تداوم کاهش ارزش معاملات خرد

شاخص کل در مهر ماه با افت ۴ درصدی همراه بود و به سطح ۲،۰۳۲،۲۱۲ واحد رسید. همزمان با حمله حماس به اسرائیل، شاخص کل در تاریخ ۱۶ مهر با افت ۲.۵ درصدی و ریزش ۵۱ هزار واحدی همراه بود. ولی در ادامه با اعلام نقش نداشتن ایران در این حمله، کمی از التهاب بازار و نگرانی سرمایه‌گذاران کاسته شد. میانگین ارزش معاملات خرد (بازار اول ودوم، اوراق مشتقه،ETF ها) در مهر ماه در محدوده ۳،۵۰۰ میلیارد تومان بود که نشان دهنده بی‌میلی و تردید سرمایه‌گذاران نسبت به آینده بازار است. تا زمانی که ریسک‌هایی مثل قیمت‌گذاری دستوری، دخالت‌های دولت و ریسک‌های سیاسی از روی بازار برداشته نشود نمی‌توان نسبت به آینده بازار سرمایه خوشبین بود.

کاهش تورم در مهر ماه

طبق اعلام مرکز آمار ایران نرخ تورم سالانه در مهر ماه به ۴۵.۵ درصد رسید که کاهش ۰.۶ درصدی نسبت به شهریور داشت. نرخ تورم سالیانه گروه خوراکی‌ها و آشامیدنی‌ها که بعد از مسکن بیشترین وزن در سبد مصرفی خانوار را دارد، ۳/۵۵ درصد اعلام شد. همچنین استان تهران کمترین تورم سالانه و استان یزد بیشترین تورم سالانه را ثبت کردند.

تورم نقطه به نقطه مهرماه ۱۴۰۲، ۳۹.۲ درصد اعلام شد که نسبت به ماه قبل ۰.۳ درصد کاهش داشت. تورم ماهانه مهرماه نیز ۲.۳ درصد اعلام شد که نسبت به ماه قبل ۰.۳ درصد افزایش یافت. تورم ماهانه در گروه آموزش با ۲۱.۶ درصد بیشترین تورم ماهانه را داشت که بی سابقه بوده و با توجه به فصل بازگشایی مدارس قابل توجیه است.

بازگشت رونق به کسب و کارها در شهریور ماه

شامخ ترکیبی برای کل اقتصاد در شهریور ماه عدد ۵۴.۳۴ به ثبت رسید که در مقایسه با مرداد ماه رشد ۸ درصدی داشت و بیشترین مقدار ۴ ماه اخیر را به ثبت رسانده است. شامخ صنعت هم ۵۰.۶۲ گزارش شد و نسبت به ماه قبل بهبود جزئی داشته ولی نسبت به مدت مشابه در سال‌های قبل افت زیادی داشته است. در این ماه، مؤلفه‌های اصلی میزان سفارشات جدید مشتریان و موجودی مواد اولیه خریداری شده، کمتر از ۵۰ محاسبه شده‌اند و کاهش در شامخ صنعت، عمدتا به دلیل کاهش رشد میزان سفارشات است.

شکستن رکورد نرخ بهره بین بانکی

طبق گزارش بانک مرکزی، نرخ بهره بین بانکی در هفته منتهی به ۵ مهر به ۲۳.۸ درصد رسید که بالاترین نرخ در ماه‌های اخیر است. بیشترین نرخ بهره تا قبل از این تاریخ مربوط به ۲۷ اردیبهشت به میزان ۲۳.۸ درصد بود. با اینحال در ادامه نرخ بهره مهر ماه کاهش پیدا کرد و در هفته منتهی به ۲۶ مهر ماه به۲۳.۶ درصد رسید.

افزایش نرخ دلار

بعد از ثبات نسبی در شهریور ماه، نرخ ارز در مهر ماه دچار نوسانات زیادی شد. نرخ دلار در هفته اول مهر بین کانال‌های قیمتی ۴۹ هزار و ۵۰ هزار تومان در نوسان بود؛ اما با وقوع جنگ حماس و اسرائیل شاهد جهش قیمت به محدوده ۵۳ هزار تومان بودیم. در ادامه با اعلام دست نداشتن ایران در حمله حماس به اسرائیل و همچنین عدم تمدید تحریم‌های تسلیحاتی شورای امنیت و همزمان با کاهش تحریم‌های نفتی ایران، از التهابات بازار ارز کاسته شد و قیمت دلار به کانال ۵۰ هزار تومان برگشت. اختلاف بین نرخ دلار نیمایی و دلار آزاد هم در مهر ماه به ۳۵ درصد رسید.

انتشار اطلاعات خرید و فروش معاملات الگوریتمی برای اولین بار

امیرمهدی صبائی، سخنگوی سازمان بورس، در توییتی برای اولین بار اطلاعاتی در مورد معاملات الگوریتمی در بازار خرد سهام و صندوق‌های سهامی منتشر کرد. از ابتدای سال ۱۴۰۲ تا به نیمه اول مهر ماه، خالص ارزش خرید معاملات الگوریتمی ۲۲،۱۵۷ هزار میلیارد ریال و در هفته منتهی به ۱۹ مهر ماه ۵،۵۳۹ میلیارد ریال بوده است.

ادامه دار بودن رشد فروش نفت

طبق گزارش موسسه کپلر با کاهش تحریم‌های نفتی ایران، ذخایر بدون مشتری شناور نفت ایران به مرز صفر رسید. طبق این گزارش ذخایر شناور نفت ایران در ابتدای روی کار آمدن دولت سیزدهم، به ۶۰ میلیون بشکه نفت رسیده بود ولی در ادامه با پیشرفت مذاکرات و کاهش سطح تحریم‌ها این ذخایر در آگوست ۲۰۲۳ به مرز صفر رسید.

طبق اعلام وزیر نفت، تولید نفت ایران در شهریور ۱۴۰۲، به ۳.۳ میلیون بشکه در روز رسیده است که حاکی از رشد تولید به میزان ۱.۱ میلیون بشکه در روز است. این رشد در تولید و فروش نفت در میزان صادرات نفتی ایران به وضوح قابل مشاهده است. طبق آماری که تانکر ترکز منتشر کرده است، صادرات نفت ایران در آگوست و سپتامبر به نسبت سه ماهه اول ۲۰۲۳ رشد ۴۰ درصدی داشته است.

اعلام جزییات رشد اقتصادی در سه ماهه اول ۱۴۰۲ توسط مرکز آمار

به گزارش مرکز آمار ایران، اقتصاد ایران در سه ماهه اول ۱۴۰۲ توانست به رشد چشمگیر ۷.۹ درصدی(با احتساب بخش نفت) دست پیدا کند. در بازه زمانی مشابه در سال گذشته این مقدار ۶.۲ درصد بود که نشان از افزایش ۱.۷ درصدی نرخ رشد است. نرخ رشد گروه خدمات در سه ماهه ابتدایی سال جاری ۹.۳ درصد، بخش نفت ۱۹.۸ درصد، گروه صنایع و معادن بدون نفت ۰.۴ درصد و گروه کشاورزی ۴.۶- درصد بوده است. دربخش تقاضا نیز رشد مخارج مصرفی بخش خصوصی به ۷.۱ درصد رسید. همچنین افزایش تشکیل سرمایه ثابت ناخالص به رشد ۷.۱ درصدی دست یافت.

مخالفت با قیمت‌گذاری دستوری سیمان و فولاد

در این ماه زمزمه‌هایی مبنی بر خروج معاملات سیمان و فولاد از بورس کالا و قیمت‌گذاری دستوری برای آن به گوش می‌رسید. برخی مقامات دولت، حراج این کالاها در بورس کالا را به عنوان مقصر عدم تحقق وعده ۱ میلیون مسکن در سال عنوان کردند. پایگاه خبری سنا در گزارشی نشان داد که سهم سیمان از بهای تمام شده ساخت مسکن به ازای هر متر مربع  تنها ۰.۵ درصد است. همچنین دبیر انجمن سیمان عنوان کرد که مزیت عرضه سیمان در بورس کالا شفافیت حداکثری و بریدن دست دلالان از بازار و استفاده حداکثری مصرف‌کننده واقعی از سیمان با قیمت مناسب است. انجمن تولیدکنندگان فولاد ایران هم با انتشار بیانیه‌ای به همراه استدلال‌های لازمه، اعتراض خود به این تصمیم را اعلام کردند. در ادامه هم رییس سازمان بورس اعلام کرد خروج سیمان و فولاد از بورس کالا منتفی است.

راه‌اندازی بازار توافقی فرابورس

هشتمین بازار فرابورس با عنوان بازار توافقی در ۱۵ مهر ماه آغاز به کار کرد. این بازار مخصوص شرکت‌های سهامی عام و خاص ثبت شده نزد سازمان بورس است که شرایط پذیرش در هیچ یک از بازارهای بورس و فرابورس را ندارند. تا کنون نماد معاملاتی سه شرکت تامین آتیه کارکنان صنعت برق خراسان، سرمایه‌گذاری کارکنان گروه مپنا و کارخانجات مخمل و ابریشم کاشان در این بازار درج شده‌اند.

پیش‌بینی بانک جهانی از اقتصاد ایران ۲۰۲۴

بانک جهانی در آخرین گزارش خود از چشم‌انداز اقتصاد جهان، رشد ۳.۵ درصدی را برای اقتصاد ایران در سال ۲۰۲۴ میلادی پیش‌بینی کرده است. همچنین برآورد رشد اقتصادی ایران تا پایان سال ۲۰۲۳ میلادی، ۴.۱ درصد اعلام شده است. این در حالی است که در ماه آوریل، رشد اقتصادی ایران برای سال‌های ۲۰۲۳ و ۲۰۲۴ به ترتیب ۲ و ۱.۸ درصد پیش‌بینی شده بود. نرخ تورم ایران برای سال ۲۰۲۴، ۳۵.۸ درصد پیش‌بینی شده و برآورد این نرخ تا پایان سال ۲۰۲۳ هم ۴۳.۶ اعلام شده است. این آمارها نشان از خوش‌بینی بانک جهانی نسبت به اقتصاد ایران در سال آینده است.

احتمال حذف شورای رقابت از قیمت‌گذاری خودرو

به گزارش خبرگزاری تسنیم، طبق مصوبه کارگروه خودرو در مرکز ملی رقابت، اعلام شد که شورای رقابت صرفا در جایگاه سیاست‌گذاری و نظارت قرار گیرد و انجام امور اجرایی به نهادهای ذیربط واگذار شود. همچنین دولت اعلام کرد صلاحیت شورای رقابت باید توسط مجلس بررسی شود و اگر قرار بر حذف شورای رقابت باشد باید مجلس این تصمیم را بگیرد.

کسری تجاری ۷.۷ میلیارد دلاری در ۷ ماهه ۱۴۰۲

به گزارش گمرک جمهوری اسلامی ایران، تجارت خارجی ایران در ۷ ماهه سال جاری با رشد ۶.۲ درصدی به رقم ۶۴.۳ میلیارد دلار رسید. میزان صادرات غیرنفتی در این بازه زمانی ۷۹.۵ میلیون تن به ارزش ۲۸.۳ میلیارد دلار بود. متوسط ارزش گمرکی هر تن صادرات به ۳۵۷ دلار رسید که نسبت به سال ۱۴۰۱ کاهش ۲۳.۴ درصدی داشته است. همچنین حجم واردات ۲۰.۹ میلیون تن به ارزش ۳۶ میلیارد دلار بود که نشان از کسری تجاری ۷.۷ میلیارد دلاری در ۷ ماهه اول سال جاری دارد.

گزارش تحولات بازار مسکن در مهر ۱۴۰۲

به گزارش بانک مرکزی، تعداد معاملات انجام شده در مهر ماه ۳،۱۳۳ فقره بوده که نسبت به ماه قبل با رشد ۲۰ درصدی همراه بوده است. در این ماه متوسط قیمت هر متر مربع واحد مسکونی ۷۶۰.۶ میلیون ریال بود که نسبت به ماه قبل با رشد ۱ درصدی و نسبت به مدت مشابه سال قبل با افزایش ۷۴ درصدی همراه بوده است.

 

 

منابع:

• شبکه اطلاع­رسانی طلا، سکه و ارز
• مرکز آمار ایران
• پایگاه خبری اتاق بازرگانی
• سایت بانک مرکزی ایران
• خبرگزاری دنیای اقتصاد
• پایگاه خبری بازار سرمایه ایران

لینک اخبار:

• گزارش دنیای اقتصاد در مورد راه اندازی بازار توافقی فرابورس
• گزارش خبرگزاری تسنیم در مورد حذف شورای رقابت از قیمت‌‍گذاری خودرو
• گزارش گمرک جمهوری اسلامی ایران در مورد واردات و صادرات ۷ ماهه ۱۴۰۲
• گزارش مرکز آمار در مورد تورم مهر ماه
• گزارش مرکز آمار در مورد رشد اقتصادی بهار ۱۴۰۲
• گزارش مرکز آمار در مورد قیمت مسکن در شهریور ۱۴۰۲

 گزارش اتاق بازرگانی در مورد شامخ شهریور ۱۴۰۲